Owczarz niemiecki, czyli t. zw. „wilk” pochodzi od niemieckich psów pasterskich, o których wzmianki historyczne pochodzą z VII stulecia (canis pectoralis). Zaletami jego są : roztropność, pojętność, szczególna wierność i posłuszeństwo, znakomity wzrok i bardzo dobry węch oraz słuch. Włos „podszyty” wełną, czyni owczarza bardzo wytrzymałym na kaprysy przyrody i temperatury. Zdolnościami dorównuje w zupełności airedaieterrierowi. Z ogólnych linji budowy ciała owczarz niemiecki jest podobny do dzikiego wilka, skąd też pochodzi pospolita nazwa tych psów. Mimo to owczarz jest rasą szlachetną, która z krwią prawdziwego wilka nie ma prawie nic spólnego. Zasady hodowlane zakazują — zupełnie słusznie — krzyżowania owczarza z wilkiem. Wilk bowiem nie dorównuje nigdy dobremu psu pod względem ogółu sił, wskutek czego wpływałby tylko ujemnie na rozwój rasy.
Cechy rasowego owczarza niemieckiego. — Głowa odpowiada wielkości ciała, lecz jest miernie szeroka, nie za ciężka. Czoło, widziane z przodu jest nieco sklepione, bez zmarszczki, lub z małą tylko zmarszczką środkową. Policzki przebiegają po stronach w łagodnem zaokrągleniu i nie wystają naprzód. Czaszka z ukośnie przebiegającym, tępo obsadzonym odstępem czołowym, przechodzi w pysk klinowato zakończony, długi i suchy. Sam pysk jest silny, wargi tęgie, suche i dobrze przylegające. Wierzch nosa prosty, biegnie prawie równo z przedłużoną linją czoła. Zęby bardzo silne, ostro chwytające, ustawione jedne nad drugiemi na sposób nożyc. Oczy średniej wielkości w postaci migdałów, nieco skośne, ciemnej barwy, posiadają wyraz żywy i rozumny, na obcych spoglądają podejrzliwie. Uszy średniej wielkości u podstaw y szerokie, osadzone wysoko, stojące, zakończone ostro, skierowane ku przodowi. Szczenięta i młode psy mają najczęściej uszy zwieszone aż do 6 miesiąca życia, czasem jeszcze dłużej. U psów dorosłych spotyka się nieraz uszy zagięte w dół, jednak uszy stojące świadczą zawsze lepiej o rasie.
Szyja silna, średniej długości, o dobrze rozwiniętych mięśniach, bez podgardla i bez luźnej skóry gardłowej. W normalnych warunkach pies trzyma szyję prosto, w podnieceniu wznosi ją w górę. Pierś głęboka ale nie za szeroka. Żebra płaskie, brzuch miernie wyciągnięty. Barki proste, silnie rozwinięte. Długość tułowia powinna przewyższać wysokość bark. Lędźwie szerokie i silne. Psy o krótkich plecach a wysokich nogach, nie nadają się do tresury. Ogon puszysty sięga aż do stawu skokowego i często tworzy u końca hak, zakrzywiony na bok. Normalnie zwisa w łagodnym łuku, w podnieceniu i podczas ruchu zakrzywia się i podnosi, lecz podniesienie to nie powinno sięgać poza linję prostopadłą do ziemi, wobec czego ogon nie śmie spoczywać aż na plecach. Sztuczne skracanie ogonów jest niedopuszczalne. Psów z krótkiemi ogonami naturalnemi nie należy używać do celów hodowlanych. Plecy długie i ukośnie ustawione, płaskie o silnych mięśniach. Przedramię oglądane ze wszystkich stron proste. Uda szerokie, silne. Górna część uda dość długa i widziana z boku, ustawiona skośnie względem dolnej części. Łapy okrągławe, krótkie, dobrze zbudowane, 0 bardzo twardych podeszwach. Paznokcie krótkie 1 silne, przeważnie czarnej barwy. Często zdarzają się na tylnych skokach t. zw. wilcze pazury, albo pazury w kształcie podwójnych ostróg, które są zazwyczaj przyczyną sztywnego chodu i mogą spowodować okaleczenie skoków, wobec czego należałoby je usunąć zaraz po urodzeniu psa.
Barwa czarna, żelazisto-szara, popielata, czerwonawo-żółta, występuje jako barwa jednolita, albo z regularnemi, kasztanowatemi znakami. Częste jest również zabarwienie czysto białe, albo białe z ciemnemi płatami, oraz barwa czarna na tle szarem, żółtem albo jasno-brunatnem, z odpowiedniemi jasnemi znakami (t. zw. wilcze zabarwienia). Białe znaki na piersiach i skokach nie są wadą. Odnośnie do owłosienia rozróżniamy psy z owłosieniem stojącem, psy szorstkowłose, czyli drucianowłose, oraz psy kudłate. Wszystkie trzy rodzaje posiadają charakterystyczną, ściśle zwartą t. zw. wełnę, której zawdzięcza pies owczarski wytrzymałość na zmiany pogody.
Pożądana miara leży między 55 a 56 cm. Przekroczenia tej miary w górę lub w dół zmniejszają wartość użytkową psa. Wysokość mierzy się przy ściśniętej sierści od grzbietu do ziemi i to na linji pionowej, przecinającej łokieć psa.
Wszystkie wadliwe budowy wpływąją ujemnie na wytrzymałość i zdolność pracy. Do wad tych należą: zbyt wysokie lub zbyt niskie nogi; za lekka lub za ciężka budowa; słaby grzbiet; wątłe członki; brak spodniej wełny; włos za krótki lub za długi; ciężka głowa, paszcza tępa, za krótka albo za słaba ; niewłaściwe ułożenie zębów; łapy sztywne —prócz psów kudłatych — za długo owłosione; zwisające i źle noszone uszy (wyjąwszy u staroniemieckich psów kudłatych); zwinięty i skręcony ogon ; obcięte uszy, obcięty ogon. Słabą stroną wielu owczarzy jest trzymanie ogona. Przepisy oficjalne wymagaja, aby ogon nie był trzymany wprost do góry, ani też zwinięty w pierścień, leżący na grzbiecie. Winę ponosi tutaj albo wadliwa budowa kręgów ogonowych, spowodowana domieszką gorszej rasy, albo — jeszcze częściej — rozleniwienie się psa. Pies bowiem, który pracuje dodatnio, nie ma czasu ani sposobności na podnoszenie ogona, lecz trzymając go poziomo, posługuje się nim przy ruchu i przy zwrotach jakby sterem.
Przy kupowaniu psa należy być bardzo ostrożnym, istnieją bowiem „specjaliści”, trudniący się zawodowo „poprawianiem” ogonów korkociągowych i pierścieniowych, w którym to celu osłabiają przynależne mięśnie przez ich podcinanie, lub po prostu obcinają sam koniec ogona. A robią to tak zręcznie, że ślady operacji pokryte włosem, są zwykle nie do rozeznania. Tego rodzaju pies użyty do celów hodowlanych, przenosi wadę na potomstwo, które także będzie trzymało ogon niewłaściwie. Stwierdzenie, w jaki sposób młody pies będzie nosił ogon, da się stwierdzić u szczenięcia dopiero w 6-tym lub 7-mym miesiącu życia. Pod tym względem należy być przygotowanym na przykre niespodzianki, z reguły wtedy, jeśli zwierzęta nie pochodzą od rodziców czystej rasy. Psy młode i czysto rasowe można dość łatwo odzwyczaić od niewłaściwego trzymania ogona przez zezwalanie im na ruch i przez częste przeprowadzanie ich na smyczy. Skoro tylko pies unosi lub zwija ogon, należy przeciwdziałać temu przez lekkie uderzenie prętem, co jednak odniesie skutek tylko u psa młodego i wtedy, gdy całe wychowanie psa spoczywa w rękach doświadczonych.
[Fragment: Tresura Psa Pokojowego – J. Majewski, Lwów 1926]